انواع گیاهخواری
انواع گیاهخواری سوالی است که با شنیدن نام گیاهخواری به احتمال زیاد به گوش شما آشنا باشد. در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد، که به چه کسانی گیاهخوار گفته می‌شود؟
به طور کلی، گیاهخواران افرادی هستند که از مصرف انواع گوشت، مانند گوشت پرندگان، آبزیان، ماکیان، و غیره خودداری می‌کنند. اکثر مردم با پیروی از الگوهای مختلف تغذیه، به اشتباه خود را گیاهخوار می‌نامند، در حالیکه در تغذیه‌ی خود، از انواع گوشت حیوانات استفاده می‌کنند.
در ادامه شما را با انواع گیاهخواری و دسته های آن بیشتر آشنا می‌کنیم:
وگان (وگانیسم)
وگان یک روش زندگی است که هدف آن حذف هر نوع محصول حیوانی، در غذا و در تمام مواد مصرفی است. وگان و خام گیاهخواری از مهمترین انواع گیاهخواری هستند. از مهمترین دلایلی که افراد وگان می‌شوند، می‌توان به رعایت حقوق حیوانات، مسائل اخلاقی، حفاظت از محیط زیست، حفظ سلامتی، مسائل معنوی یا مذهبی اشاره کرد. تعداد زیادی از وگان‌ها که به دلیل حقوق حیوانات وگان شده‌اند، با پرورش صنعتی حیوانات و آزمایش روی حیوانات مخالفت می‌کنند.
تلفظ صحیح وگان در انگلیسی، «ویگن» می‌باشد که در ایران به «وِگان» و «وِگَن» تلفظ می‌شود. این نوع تلفظ تنها مختص به ایران نیست، بلکه در دیگر کشورها نیز، تلفظ بعضی واژه‌ها متناسب با فرهنگ و ادبیات آن کشور تغییر می‌کند.
از مهمترین محصولات حیوانی که وگان ها از مصرفشان خودداری می‌کنند، می‌توان به انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و غیره)، لبنیات، تخم‌مرغ، عسل، ژلاتین، ابریشم، چرم، خز، و دیگر محصولات حیوانی اشاره کرد. به طور کلی، وگان ها با بهره کشی و اسارت حیوانات مخالفند و از مصرف هر گونه محصولات حیوانی، خودداری می‌کنند. برای مثال اگه در ترکیبات یک بیسکویت، از شیر خشک یا پودر آب پنیر استفاده شده باشد، از مصرف آن خودداری می‌کنند و بجای آن از بیسکویت‌های سالم‌تری و مغوی‌تری استفاده می‌کنند.
فروگن
فروگن (فروگنیسم) یکی از انواع گیاهخواری است. این واژه خود از واژه frugan که ترکیبی از واژه‌های frugivore به معنای میوه خوار و vegan به معنای گیاهخوار مطلق می‌باشد، ایجاد شده است. وجه اشتراک فروگن‌ها با میوه خواران در استفاده از محصول‌های تولیدی و وجه تمایزشان در پخته خواری ست. تفاوت قابل توجه و منحصر به فرد این اندیشه با سایر اندیشه‌های اخلاقی گیاهخواری از جمله وگانیسم در این است که فروگنیسم، علاوه بر احترام به حیات جانوران به حیات گیاهان نیز توجه و احترام گذاشته می‌شود. فروگن ها تنها از گیاهان استفاده می‌کنند و بخش‌هایی از گیاهان مانند غده، ریشه، ساقه، برگ، گل و همچنین جوانه‌ها در سبدغذایی شان جایگاهی ندارند. به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت: فروگن ها تنها میوه‌ها، دانه‌ها، مغزها، آجیل‌ها و حبوبات را مصرف می‌کنند و از خوردن محصولاتی که گیاه در تهیه آن‌ها آسیب دیده و یا از بین می‌رود، خودداری می‌کنند. مانند: کلم، کاهو، کرفس، سبزیجات، هویج، شلغم، قارچ، سیب زمینی، سیر، پیاز و غیره.
خام گیاهخواری
خام گیاهخواری ترکیبی از گیاهخواری و خام خواری است. در این رژیم غذایی همه‌ی غذاها با منشاء حیوانی و همه غذاهای طبخ شده در دمای بالاتر از ۴۸ درجه سانتی‌گراد (۱۱۸ فارنهایت) حذف شده‌اند. خام گیاهخواری شامل سبزیجات خام، میوه‌ها، آجیل‌ها و پوره آن‌ها، حبوبات و جوانه‌های گیاهی، دانه‌های گیاهی، روغن‌های گیاهی، گیاهان دریایی، بستنی‌ها و میوهای تازه می‌باشد (بستنی درست شده از میوه).
خام گیاهخواری شامل مدل دیگه‌ای نیز می‌باشد، که خام میوه خواری نامیده می‌شود. گاهی اوقات تعریف خام گیاهخواری به رژیم غذایی با ۷۵ درصد غذاهای خام اطلاق می‌شود. در این روش تغذیه گوشت و لبنیات و فرآورده‌های آن و تخم مرغ، به هیچ نوع و صورتی مصرف نمی‌شوند. خام گیاهخواران از مواد محرکه مانند قهوه، چای، الکل، یا سیگار خوداری می‌کنند و از مصرف آن‌ها خودداری می‌کنند.
غذای آن‌ها شامل انواع میوه جات، سبزیجات، سالادها، آجیل و خشکبار مانند گردو، پسته، فندق، بادام، کنجد؛ و انواع جوانه‌ها، از قبیل جوانه گندم، عدس، ماش، نخود، سویا؛ و مواد قندی نظیر کشمش، خرما، انجیر و شکر قهوه‌ای و غیره می‌باشد، که به صورت خام و طبیعی مصرف می‌کنند. همچنین می‌توان آن‌ها را به صورت غذاهای ترکیبی در آورد و مورد مصرف قرار داد.
خام گیاهخواری دو نوع می‌باشد : وگان (خام وگان) و غیر وگان.
خام گیاهخواران غیر وگان عسل مصرف می‌کنند، ولی خام گیاهخواران وگان یا خام وگن حامی حیوانات هستند و از اصل وگانیسم پیروی می‌کنند و به همین دلیل، عسل و دیگر محصولات حیوانی در زنجیره غذایی آن‌ها جایگاهی ندارند.
وجترین
طبق تعریف دیکشنری مریام وبستر، معنی وجترین (vegetarian) بدین معناست: «شخصی که گوشت مصرف نمی‌کند: کسی که تغذیه‌ی او به طور کامل از سبزیجات، میوه‌ها، دانه‌ها، آجیل و گاهی تخم مرغ یا محصولات لبنی تشکیل می‌شود.»
همچنین طبق تعریف دیکشنری مریام وبستر، معنی گیاهخواری (vegetarianism) بدین معناست: «تئوری یا تمرین زندگی بر اساس رژیم غذایی وجترین.»
وجترین را به سه دسته تقسیم می‌کنند: لاکتو وجترین، اوو وجترین و اوو-لاکتو وجترین.
لاکتو وجترین
گیاهخوارانی که انوع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و غیره) و تخم مرغ مصرف نمی‌کنند، اما از لبنیات استفاده می‌کنند. (لاکتو به معنی لبنیات است.)
اوو وجترین
گیاهخوارانی که انوع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و غیره) و لبنیات مصرف نمی‌کنند، اما از تخم مرغ استفاده می‌کنند. (اوو به معنی تخم مرغ است.)
اوو-لاکتو وجترین
گیاهخوارانی که انوع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، ماکیان و غیره) مصرف نمی‌کنند، اما تخم مرغ و لبنیات مصرف می‌کنند.
نکته: در انواع گیاهواری گروهی به نام پسکیترینیم یا کسانی که از گوشت حیوانات دریایی استفاده می‌کنند، وجود ندارد. چرا که در اصل گیاهخواری، مصرف هر نوع گوشتی ممنوع است. این دسته از افراد، تنها درصد رژیم گیاهی آن‌ها بالا می‌باشد، اما به دلیل مصرف گوشت حیوانات دریایی، گیاهخوار نیستند.
توضیحاتی در مورد انواع گیاهخواری
به طور سنتی، تحقیق در مورد گیاهخواری، عمدتا بر کمبودهای مواد مغذی در گیاهخواری متمرکز شده، اما در سال‌های اخیر، این روش تغییر مسیر داده و مطالعات جدید، تایید کننده‌ی مزایای رژیم غذایی بدون گوشت را اثبات کرده است. امروزه، تغذیه گیاهی نه تنها به عنوان کمبود مواد مغذی شناخته نمی‌شود، بلکه راهی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن شناخته می‌شود.
طبق گزارش انجمن تغذیه آمریکا: «رژیم‌های گیاهی مناسب، گیاهخواری کامل یا همان وگان، به عنوان یک نوع تغذیه سالم و مناسب از نظر مواد مغذی شناخته می‌شود. این نوع تغذیه فوایدی برای سلامتی به همراه دارد و ممکن است در پیشگیری و درمان برخی بیماری‌های خاص مفید باشد.»
«برنامه‌ریزی مناسب» یک عامل موثر است. اگر به ارزش غذایی روی محصولات، مقدار چربی مصرفی و وزن خود توجه نداشته باشید، نباید با امید زیاد به گیاهخواری نگاه کنید. محصولاتی مانند نوشابه، پنیر پیتزا، آب نبات و دیگر محصولاتی از این قبیل که کالری، قند و چربی زیادی دارند، شامل یک رژیم وجترین می‌شوند، اما برای سلامتی مهم است، که مطمئن شوید مقدار زیادی میوه، سبزیجات، حبوبات، دانه‌ها و غلات کامل استفاده می‌کنید. همچنین ضروری است که چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس را با چربی‌های مفید از قبیل: آجیل، روغن زیتون و روغن کانولا جایگزین کنید.
همیشه به یاد داشته باشید، که اگر کالری زیادی دریافت کنید، حتا اگر از غذاهای مغذی، کم چرب و کاملا گیاهی باشد، وزن شما افزایش پیدا می‌کند. بنابراین مهم است که وعده‌های غذایی خود را کنترل کنید، برچسب‌های غذایی را بخوانید و فعالیت بدنی منظم داشته باشید.
گردآورنده و مترجم: حمیدرضا اردکانی
منبع: health.harvard.edu
